21 Mayıs 1864 Çerkes Soykırım ve Sürgünü 160. Yıldönümü Anma Programı

Posted by Шlэрэнкъо

Adığelerde Tağemate (Тагъэ-Матэ) Kavramı

Posted by Шlэрэнкъо

Add caption

Тагъ(э)-Мат(э):Tağ(e)-Mat(e)= Mal-Mülk, Para dağıtan.

"Tağe-Mate" kavramı uzun yıllar Adığe lisanını kullananlar arasında Tamate, Thamate şeklinde telaffuz edile geliyor. 
Bu lisanın gramer özelliği gereği isim, sıfat yada fiillerin sonundaki sesli harflerin (a,e,u,ı,o) kullanılmayabiliyor olması sonucu alt nesillere birçok diğer kelime gibi eksiltilmiş haliyle ulaşmıştır.  
Bu sıfat;
 Mal-mülk ve para  bakımından çok varlıklı olup, ihtiyaç sahiplerine ulufe/hibe şeklinde karşılıksız olarak maddi ve ayni yardımda bulunarak, toplumda saygın bir yer edinmiş kimselerin  elde ettiği sosyal statüdür.
Yoksa günümüzde bilindiği yada kullanıldığı gibi, her yaşlı insanı kapsamaz.
Yada,  Ne derece doğru olduğu bilinmeyen, Adığelerin eski çağlardaki geleneği olduğu iddia edilen,  yaşlı insanların bir uçurumun kenarına kurulu bir sepete oturtularak, sepetle birlikte uçurumdan aşağıya atıldığı ve tanrıya ulaştırıldığı rivayetinden kaynaklanan "Thamate" değildir.
Tha=Tanrı
Mate=Sepet, Mal-Mülk Para dağıttı.

Adığelerin M.Ö. 17.&13. Y.Y. arası Anadolu'daki Temsilcileri Хитит(ы)Hititler

Posted by Шlэрэнкъо

ХатI(э)тIу Шъхащ(э): kHat'(e)t'u Şhaşş(e)= Hürmet Edilecek 2 Sütun

Хат(э)тIи:kHat(e)t'i = Bahçemiz var
Хат(э).kHat'(e)= Bahçe
тIи:t'i= Var, Mevcut(Bize ait)

Хитит(ы):Hitit(ı)= Bizim Toprağımız içinde
Хи:kHi= İçine, İçinde, İçinden
ти:ti= Bizim
т(ы):tı= Biz, Toprak, Baba

ХатI(э)тIу шит:kHat(e)t'u Şit=  Dikili 2 Sütun
ХатI(э):kHat'(e)= Direk, Sütun
тIу:t'u=2(İki)
шит:Şit= Dikili halde

ХатI(э)тIу Шъхащ(э): kHat'(e)t'u Şhaşş(e)= Hürmet Edilecek 2 Sütun
ХатI(э):kHat'(e)= Direk, Sütun.
тIу:T'u= 2(İki)
Шъхащ(э):Şhaşş(e)= Baş eğilecek, Hürmet edilecek

Adığe Xabzede duruş pozisyonu olarak bayanlar erkeklerin sağında olmasına karşın, eş olması 

halinde kocasının solunda yer alır. Bu sutunlarda da görülebileceği gibi, sağdaki erkek aslanlı 

sütun Keral'ı(Kral)ı, soldaki dişi aslanlı sütun Tawnane(Ana Kraliçe)yi temsil eder. Bu temsile 

binaen şehre girecek olanlar bu iki sutunu selamlamak suretiyle  Kral ve Ana Kraliçeye hürmet 

 etmek zorundaydılar.

ТIo Тагъэн Кам(э)Мыгъон)

Posted by Шlэрэнкъо

ТIo Тагъэн Кам(э) Мыгъон(T'o Tağen Kam(e) Mığon)= Uğursuz Kama ile 2 defa deşilmiş 
 
ТIo (T'o)= İki  kere

Тагъэн(Tağen)= Eşilmiş, deşilmiş. 

Кам(э):Kam(e)=Kama,Hançer. 

Мыгъон(Mığon)= Uğursuz, Meymenetsiz

Çerkes mi? Çerkez mi? Yada Aslı ne ?

Posted by Шlэрэнкъо

Çerkes de, Çerkez de tS'ırğ Khas sözcüğünün bozulmuş halleridir. 

Kafkasya'nın otokhton halkı başta Adğe&Adzığeler,  Xabzesi  sayesinde çok 

yoğun iletişim ritüelleri oluşturmuştur. Bu da, bu halkın capcanlı cıvıl cıvıl bir 

görüntü vermesine neden olmuş ve kendini bu şekilde tanımlamıştır.

Circass: ЦIыргъ Хас(э) = tS'ırğ Khas(e): Cıvıl cıvıl Halk 

ЦIыргъ = tS'ırğ: Cıvıl cıvıl. 

Хас (э) = Khas (e): Halk, Toplum, Ahali.

Çer-kez/s(ler)

Rusça;

черкэз= Siyah Kep

чер(çier)=Siyah

кэз(kez)=Kep,Başlık,Şapka



Anlaşılıyor ki; 

Rusların, ana nüvesini Adığelerin oluşturduğu otokhton Kafkasyalılara verdiği bu isim, 

geleneksel kıyafetlerinin bir parçası olan  ve diğer toplumlardan çok belirgin bir şekilde 

ayırt edici tasarıma sahip "Kalpak"(genellikle siyah renkte üretilir)  sebebiyledir. 

Farsça;

Çer= Asker.
Kes(ler)= Kişi(ler),Kimse(ler),İnsan(lar).

"Çerkes" Farsça "çer" ve "kes" 

kelimelerinden oluşan bileşik kelimedir. (Örnek; Her-kes.)İslam 

dininin daha ortaya çıkmadığı, Türklerin Orta Asya'dan batıya 

göçmediği ve hatta Milattan önceki dönemlerden beri, Kılık ve 

kıyafetleri adeta askeri bir üniforma gibi tek tip olmasından ve 

yüksek savaş kabiliyetlerinden dolayı Kafkasyalı (Adğe, Ubıh, Abhaz 

ve Asetin )hatta Çerkes Memlük Devletine mensup insanlar, yakın 

coğrafyada yaşadıkları ve türlü vesilelerle irtibat halinde oldukları 

Acem ve Araplar tarafından bu şekilde tanımlanmışlardır.

Osmanlı döneminde ise, "Kafkas" tanımı, Ortadoğu ve 

Balkanlarda yoğun olarak Arapça/Farsça kullanılması 

nedeniyle tamamen "Çerkes" olarak değiştirilmiştir. "Çerkes" 

bazı şivelerde (s) yerine (z)ile kulanılmakta ve "Çerkez" 

şeklinde telaffuz edilmektedir. 

Bu olay tartışmaya değer bir konu değildir.  Enerjimizi daha 

öncelikli konulara sarf etmemiz gerekir.